به نام خداوند جان و خرد

 

سرطان بیماری ژن هاست، تغییر در ژن باعث ساخت پروتئین معیوب وساخت سلول های غیرطبیعی به نام تومور(نئوپلاسم) می شود که بدخیم یا خوش خیم اند.

سرطان هم به وراثت و هم به محیط مرتبط است، بعضی سرطان ها مثل پروستات و سینه به جنسیت وابسته است و بعضی به نژاد و گونه های جمعیتی، سن، تاریخچه ی خانواده، استفاده از الکل و تنباکو و مواد شیمیایی و اشعه خاص وفعالیت جسمانی و...وابسته است.

از روش های تشخیص سرطان می توان به عکس برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن، سی تی کولونو گرافی،اسکن هسته ای، اولتراسوند و MRI نام برد.

قبل، حین و بعد از درمان، تغذیه ی صحیح یکی از بهترین روش های کمک است و طبق آمار انجمن سرطان آمریکا 30%مرگ در اثر سرطان به طور سالیانه به خاطر فاکتو های تغذیه ای وفعالیت جسمانی است.

رژیم غذایی باید به گونه ای باشد که وزن ایده آل حفظ شود، همچنین بهتر است روزانه 9 واحد یا بیشترازگروه میوه وسبزیجات مصرف شود.

 

غلات کامل جایگزین غلات فرآوری شده شوند، مصرف گوشت قرمز یا گوشت فرآیند شده حتی الامکان محدود شود.

به خاطر کاهش توده ماهیچه ای بدن حین درمان، نیاز های تغذیه ای باز هم بیشتر می شود وبیمار باید تحت رژیم پر پروتئین و پرکالری باشد تا توده ماهیچه ایش حفظ شود.

سرطان و درمان های آن کمبودهای تغذیه ای خاصی دارد، بسیاری از روش های درمانی مثل شیمی درمانی بر اشتها تاثیر گذاشته وباعث تهوع می شود که برای حل معضل تهوع باید غذا ها را نرم و قبل از درمان مصرف کنند یا غذا های کم حجم را در وعده های متعدد مصرف کنند.

مشکل بی اشتهایی را می توان با مصرف میان وعده های کم حجم، پرکالری، پرعطر وطعم وجدید جبران کرد و برای کنترل اسهال باید غذا هایی از قبیل سوپ ، نوشابه ورزشی، موز وغذاهای چرب اجتناب شود.

گاهی اوقات درمان سرطان باعث عوض شدن طعم غذا در دهان می شود که شستن دهان قبل از غذا واضافه کردن ادویه جات می تواند این مشکل را برطرف کند.

بعضی از بیماران سرطانی نیاز به درمان تغذیه ای دارن تا مواد مغذی بدنشان تامین شود؛ گاهی اوقات به صورت تغذیه روده ای یا تیوب فیدینگ انجام می شود.

در تغذیه روده ای غذا از طریق لوله ای که در معده یا روده کوچک بیمار قرار دارد به صورت مایع به او داده می شود.

تغذیه پارنترال از طریق جریان خون به وسیله یک لوله باریک با کانتر وارد شده به سیاهرگ، انجام می شود.

البته مصرف غذا با دهان ارجحیت دارد و بلافاصله که امکان مصرف غذا با دهان باشد باید از این طریق انجام شود.

فهرستی از مواد غذایی ضد سرطان

آووکادو

انواع لوبیا

انواع توت

انواع کلم

سبزیجات برگ سبز تیره

فلفل تند

انجیر

انگور

بذرک

سیر

گریپ فروت

غلات کامل

ریشه شیرین بیان

زرد چوبه

 

---

به نام خداوند جان و خرد

 

تعریف

در همه سرطان ها تعدادی از سلول های بدن شروع به تقسیم بی رویه می کنند و رفته رفته به بافت های اطراف گسترش می یابند. این اختلال تقریبا در هر نقطه از بدن می تواند رخ دهد. 

وقتی سلول ها پیر یا آسیب می بینند، از بین می روند و سلول های جدید جای آن ها را می گیرند.اگرچه وقتی سرطان گسترش می یابد، این فرآیند بصورت منظم تکرار می شود و هرچه سلول های غیر طبیعی افزایش یابند، سلول های پیر یا آسیب دیده که در حالت طبیعی تجزیه می شدند، همچنان باقی می مانند و باعث ایجاد سلول های سرطانی جدید می شوند.

این سلول های اضافی می توانند بدون توقف تقسیم شوند و ممکن است باعث ایجاد تومور شوند.

 

انواع تومورهای سرطانی

بدخیم

می توانند پخش شوند یا به بافت های مجاور حمله کنند. علاوه بر این، این تومورها رشد می کنند.

خوش خیم

با اینکه تومورهای خوش خیم گاهی اوقات می توانند خیلی بزرگ باشند، اما وقتی حذف می شوند معمولا دوباره رشد نمی کنند، در حالیکه تومورهای بدخیم گاهی دوباره شروع به رشد می کنند.  

متاستاز

در متاستاز سلول های سرطانی از جایی که اولین بار تشکیل شده اند( سرطان اولیه)از طریق خون یا سیستم لنفاوی به بافت های مجاور مهاجرت می کنند و تومورهای جدیدب را در بدن تشکیل می 

دهند( تومورهای متاستاتیک). 

 

تومورهای متاستاتیک

• به طور کلی زیر میکروسکوپ مثل سلول های اصلی به نظر می رسند.

• سلول های سرطانی متاستاتیک و اصلی معمولا ویژگی های مولکولی مشترک دارند.

می توانند آسیب های شدیدی به چگونگی عملکرد بدن وارد کنند و بیشتر افرادی که به واسطه سرطان جان خود را از دست می دهند به دلیل متاستاز به سایر بافت هاست.

 

علائم

سرطان می تواند باعث بسیاری از نشانه ها مثل تغییرات پوستی یا دردی غیرقابل درمان گردد. تغییرات پستان مانند تغییر در اندازه یا شکل سینه یا نوک پستان، تغییر در بافت پوست سینه، خفگی یا سرفه مداوم، تغییر در سیستم گوارشی، مشکلات خوردن مثل ناراحتی پس از غذاخوردن، دیسفاژی، تغییر اشتها، از دست دادن بی دلیل وزن، درد شکم، خونریزی یا تخلیه غیر عادی خون از ادرار، خونریزی واژینال، خون در مدفوع، احساس ضعف یا خستگی گردد، ولی اغلب این علائم به دلیل سرطان ایجاد نمی شوند.

عوامل ایجاد کننده سرطان

استرس ناشی از عوامل روانی، فیزیولوژیکی و فیزیکی تاثیر منفی بر روی هموئوستاز بدن دارد. 

بیمار سرطانی معمولا تحت استرس مزمن زندگی می کنند که ناشی از عواقب شدید احساسی و افسردگی ناشی از تشخیص است که از مشکلات مختلف مرتبط با پیشرفت بیماری و درمان ناشی می شود.

در سطح مولکولی، استرس منجر به تولید و ترشح هورمون هایی مثل کاتکول آمین ها، گلکوکورتیکوئید ها و دوپامین (به عنوان بخشی از پاسخ سازشی بدن) می شود که بر روی سلول های طبیعی و تحریک شده از طریق گیرنده های خاص تاثیر می گذارد. 

اثرات خاصی که به واسطه این مولکول ها روی سلول های سرطانی ایجاد می شود، شامل تغییرات تکثیری، حساسیت به آپوپتوز و پتانسیل تهاجم می باشد. 

در نتیجه پیشنهاد شده است که هورمون های استرس ممکن است مسئول پیشرفت بدخیمی باشند. بنابراین شکل گیری متاستاز در بیماران سرطانی را تسریع می کنند.

سرطان پستان در دوران پس از یائسگی به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد و این احتمال وجود دارد که چاقی یکی از عوامل خطر سرطان پستان در افراد نسبتا مسن باشد (به خصوص در آسیا و اقیانوس آرام).

گزارش شده است که سطح استرادیول در مردان مبتلا به سرطان پستان در مقایسه با مردان بدون سرطان پستان بالاتر است. زندگی در منطقه آلوده ممکن است خطر تراکم پستان در زنان را افزایش دهد که یک عامل خطر برای سرطان پستان به حساب می آید.

 

سیگار، توتون و تنباکو قوی ترین عوامل خطر سرطان ریه به حساب می آیند. استعمال دخانیات با بیماری، ناتوانی و افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری های مسری مرتبط است. 

توتون و تنباکو به عنوان تنها ماده مخدر قانونی که استفاده کنندگان را در معرض مرگ قرار می دهد نامگذاری شده است. سیگار شایعترین شکل دخانیات دودی در جهان به حساب می آید.

از  جمله عوامل موثر بر سرطان ریه می توان از دخانیات،  قرار گرفتن در معرض آزبست، گاز رادون یا دود چوب، عوامل ژنتیکی و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوای محیط داخلی و خارجی نام برد. خطر سرطان ریه در بین سیگاری های کشور های آسیایی 5 بار قوی تر از غیر سیگاری هاست.

 

شانس ابتلا به سرطان تیروئید با افزایش سن، بالا می رود. همچنین بعد از یائسگی، به خصوص اگر یائسگی به دنبال تخریب تخمدان و با سن یائسگی کمتر از 55 سال باشد، شاخص خطر افزایش می یابد. خطر ابتلا به سرطان تیروئید، با افزایش سن و بعد از یائسگی افزایش می یابد و با استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی و هورمون یائسگی کاهش می یابد.

 

نیکل از جمله فلزات سنگین و یک ماده سرطانزا است و مواجهه شغلی با ترکیبات نیکل باعث سرطان بینی و ریه می شود. برخلاف بسیاری دیگر از سرطان های زیست محیطی، نیکل مستقیما باعث ایجاد جهش زایی DNA نمی شود و مکانیسم سرطانزایی مرتبط با نیکل هنوز نامشخص است. قرار گرفتن سلول در معرض نیکل، سبب فعال شدن مسیر سیگنال، تغییرات رونویسی و بازسازی اپی ژنتیک می شود. همچنین بر فرآیندهای تحت تاثیر هایپوکسی هم اثر می گذارد که خود بدون تخریب مستقیم DNA، رشد تومور را افزایش می دهد. قرار گرفتن در معرض نیکل با دوز کم فعالیت پروموتور MLH1 را کاهش می دهد

 نقش تغذیه در سرطان

سوتغذیه، از دست رفتن اشتها، سوهاضمه، نارسایی قلبی و مشکلات متابولیکی شایع ترین عوارض در بیماران سرطانی در حال درمان می باشند. 

کم خونی، کاهش اشتها، تغییر در حساسیت به درجه حرارت غذا، یبوست، اسهال، دیسفاژی، خستگی و... از جمله عوارض جانبی شیمی درمانی به حساب می آیند که می توانند دریافت غذا را کم کرده و منجر به کاهش شدید وزن شوند. مداخلات تغذیه ای برای این بیماران، با هدف بهبود وضعیت تغذیه در جهت کاهش عوارض جانبی درمان، ارائه مراقبت فردی و بهبود مصرف غذا در هنگام رعایت عادات غذایی بیماران با توجه به مداخلات پیشگیرانه بیشتر است . 

علاوه بر این به عنوان روش اصلی مداخلات، به بیماران توصیه می شود که غذاها را در وعده های کوچک تر(5-6 بار در روز) مصرف کنند تا میزان مصرف کلی آنها افزایش یابد. اگر این افراد 60% مقدار غذا توصیه شده روزانه را نتوانند مصرف کنند، تغذیه با لوله و یا تزریق داخل وریدی ضروری می شود.

 

ژنتیک نقش مهمی در بیان ژن ها دارد. ژن ها می توانند تحت تاثیر کیفیت و کمیت رژیم غذایی قرار گیرند. 

ترکیبات غذایی مانند سولفورفان(SFN) موجود در سبزیجات و EGCG در چای سبز توانایی تاثیر مکانیسم های مختلف اپی ژنتیکی مانند مهار DNA متیل ترانسفراز (DNMT)، تغییر هیستون از طریق هیستون داستیلاز (HDAC)، مهار هیستون استیل ترانسفراز(HAT) یا بیان RNA کد نشده را دارد. 

همچنین محدودیت کالری می تواند نقش مهمی در پیری و سرطان داشته باشد. 

در انواع مدل های حیوانی کاهش مصرف کالری، باعث افزایش طول عمر و سلامتی شده است . 

علاوه بر این محدودیت گلوکز در کاهش بروز بیماری های مرتبط با سن مانند سرطان و دیابت نقش دارد. رژیم غذایی غنی از ترکیباتی مانند SFN و EGCG می تواند اثر محافظتی مثبتی بر روی اپی ژنوم داشته باشد. همچنین کاهش مقدار کالری و گلوکز رژیم غذایی، می تواند منجر به افزایش طول عمر و کاهش بروز سرطان شود.

تخمین زده می شود که بروز یک سوم سرطان ها به شیوه زندگی مربوط بوده و قابل پیشگیری سیاست های پیشگیری از سرطان شامل استراتژی هایی است که زنان و مردان را در رژیم غذایی سالم و عادات صحیح زندگی درگیر کند. 

تغذیه مناسب در طی سرطان نقش تعیین کننده ای در چندین معیار بالینی همانند پاسخ درمان، کیفیت زندگی و هزینه مراقبت دارد. 

تحقیقات نشان می دهد که 46%از کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان دارای سو تغذیه می باشند. 

سو تغدیه  عامل کمک کننده برای کاهش عملکرد سیستم ایمنی، تاخیر در بهبود زخم و تحت تاثیر قرار دادن متابولیسم داروها می باشد.

 

---

به نام خداوند جان وخرد

با به کارگیری نکات و توصیه ‌های زیر توان شما برای یادگیری بهترمی شود و موفقیت در امتحانات افزایش می‌یابد:

در زمان کار یا مطالعه غذا نخورید و برای این کار زمان خاصی را در نظر بگیرید تا با آرامش بیشتری غذا بخورید.

بررسی‌ های دانشمندان نشان می دهد که غذاهای نشاسته ‌ای مانند ماکارونی، برنج و نان به دلیل تاثیر در بهبود کیفیت خواب، در شب امتحان مفید هستند.

صبح روز امتحان بهتر است به منظور افزایش کارایی مغز، از مواد سرشار از پروتئین یا سرشار از فیبر مانند تخم‌ مرغ، نان سنگک یا بربری با عسل یا پنیر استفاده شود.

خورد‌ن جگر، گوشت و ماهی، کمک زیادی در کاهش اضطراب می ‌کند، زیرا کم‌ خونی نیز یکی از دلایل کاهش یادگیری و تمرکز است.

مصرف سبزی‌ و میوه‌ های تازه توصیه می‌ شود.

در ساعات مطالعه از خوردن ماست ترش و دوغ ترش بپرهیزید و خوردن روزانه شیر و همچنین ماست شیرین را فراموش نکنید.

در ایام امتحان، بیشتر مواظب سلامت خود باشید تا در معرض سرماخوردگی، گرمازدگی، مسمومیت‌ های غذایی و سوء هاضمه قرار نگیرید و از خوردن غذا در بیرون از خانه جدا خودداری کنید. غذا را خوب بجوید و به آرامی میل کنید.

در طول روز آب کافی بیاشامید، اما دقت داشته باشید که آشامیدن آب و نوشیدنی‌ های دیگر در وسط غذا سبب اختلال در هضم و ایجاد نفخ می ‌شود.

 

---

به نام خداوند جان و خرد

نام کتاب: The Sweetener book

نویسنده: D. Eric Walters,P.H.D

انتشارات: Gale Walters publishing

تاریخ انتشا: 2013

قسمتی از کتاب: 

قند الکل : قند الکل ها(به نام پلی اول هم نامیده می شوند.) شامل سوربیتول، زاینیتول، مانیتول و...است. تنها قسمتی از قند الکل ها جذب و متابولیزه می شود، به همین جهت کالری کمتری تولید میکنند.(حدود1-3 کالری به ازای هر گرم)

استفاده زیاد از این قند الکل ها می تواند باعث ناراحتی سیستم گوارشی شود.

شیرین کننده ها با قدرت بالا: به موادی که 100تا 1000برابر شکر شیرین هستند گفته می شود. مقدار کمی از این دسته شیرین کننده ها لازم است تا شیرینی برابر شکر ایجاد کنند. آسپارتام، سوکرالوز، ساخارین و آسسولفام جز این گروه هستند.

 

کدام شیرین کننده بهترین انتخاب است؟ پاسخ به این سوال نیاز به بررسی عوامل متعددی دارد، زیرا هر شیرین کننده دارای معایب و مزایای خاصی است. کدام شیرین کننده شاخص گلایسمی پایین تری دارد؟ کدام یک می تواند باعث افزایش فشار خون شود؟ پاسخ تمامی سوالات مربوط به شیرین کننده ها را می توانید در این کتاب پیدا کنید.

در این کتاب بعد از قسمت مقدمه به معرفی شیرین کننده ها می پردازد. در این بخش عنوان هایی مثل چگونه طعم شیرینی ایجاد می شود؟، چگونه شیرینی اندازه گیری می شود؟، مصرف قابل قبول (ADI) شیرینی ها چه میزان است؟، بررسی شاخص های گلایسمی ایندکس و گلایسمی لود شیرینی ها، شیرینی و کودکان، شیرینی و دوران بارداری و شیرینی و پوسیدگی دندان بررسی می شود.

در قسمت بعدی از توضیح در مورد تمام کربوهیدرات های معروف مثل گلوکز، فروکتوز، لاکتوز و.... شروع و بعد از آن در مورد انواع قند الکل ها، انواع شیرین کننده ها با قدرت شیرینی بالا، انواع شیرین کننده ها با منشا طبیعی و شیرین کننده های قدیمی صحبت می کند.

در نهایت داستان کشف شیرین کننده ها و نتیجه و اختصارات بیان می شود

 

---

به نام خداوند جان و خرد

 

‍ آسپارتام Aspartame 

آسپارتام نیز یک شیرین کننده مصنوعی و یک ترکیب سنتتیک است که از اتصال دو اسید آمینه ی فنیل آلانین و آسپارتیک اسید با یک متیل الکل بوجود می آید.متیل الکل در بدن به فورمیک اسید و فرمالدئید شکسته می شود که مواد مضری هستند .

اگرچه اجزای تشکیل دهنده اسپارتام در طبیعت به تنهایی یافت می‌شوند، اما خود اسپارتام در طبیعت نیست و به دست بشر تولید می‌شود.

آسپارتام 200 برابر شیرین تر از قند معمولی است بنابراین مقدار کمی از آن میتواند

جایگزین قند معمولی شود.

در ضمن این شیرین کننده ها قند خون را در افراد دیابتی بالا نمی برند.

این ماده با نام های تجاری  NutraSweet, equal و ... شناخته می شود.

آسپارتام میل به خوردن مواد شیرین را افزایش می دهد، اشتها را زیادتر کرده و همچنین بدن مقدار اضافه ی آن را به صورت چربی ذخیره می کند بنابراین می تواند سبب افزایش وزن شود. 

شیرین کننده های مصنوعی امروزه در بسیاری از محصولات از قبیل نوشابه، آدامس، آب‌میوه، نوشیدنی‌های رژیمی، پودینگ، پودر شربت ، ژله و ... به کار می روند. 

از معایب آسپارتام تغییرات پایداری آن نسبت به PH و حرارت است.

مانند بسیاری دیگر از ترکیبات اسیدهای آمینه، اسپارتام نیز در حرارت بالا و یا در محیط قلیایی تجزیه می‌شود. برای همین از اسپارتام در پخت نان و شیرینی نمی‌توان استفاده کرد و در صورت لزوم پس از اتمام مراحل پخت، باید به محصول اضافه شود.

آسپارتام در دمای اتاق و PH 3/4 بیشترین پایداری را دارد.

برای بسیاری از افزودنی‌های مجاز به مواد خوراکی، مقدار مصرف قابل قبول روزانه(ADI)  تعیین شده است.ADI نشان دهنده مقدار مصرفی است که اگر شخص در طول عمر خود روزانه مصرف کند، سلامت خواهد ماند.

‏ADI آسپارتام، به ازای هر کیلوگرم وزن شخص، 50-40میلی‌گرم در روز تعیین شده است.

 

اسپارتام یکی از رایج‌ترین و متداول‌ترین شیرین کننده‌های موجود در جهان است. برخی از سازمان‌های بهداشتی جهان خبر از بی ضرر بودن آن داده و بسیاری نیز آن را عاملی برای بیماری‌های مختلف از سردرد تا سرطان می‌دانند.

امروزه در بیش از 900 مقاله تاثیرات مضر آسپارتام مورد بررسی قرار گرفته است.گفته می شود مصرف طولانی مدت آن می تواند باعث آسم، انواع سرطان ها، تومورهای مغزی، ام اس، صرع، افزایش فشارخون، افسردگی، ضعف حافظه و ... شود.

نتایج یک سری مطالعات نشان داد که آسپارتام به طور قابل توجهی نشانه های افسردگی را در افرادی که سابقه این شرایط را داشته اند وخیم‌تر می سازد.به گفته پژوهشگران، آسپارتام تولید هورمون سروتونین را در مغز مسدود می سازد و به سردرد، بی خوابی، و افت شدید در شرایط خلق و خو منجر می شود.

فنیل آلانین از محصولات متابولیسم آسپارتام در بدن بوده و افراد مبتلا به PKU  نباید آن را مصرف کنند.

 

 

---

به نام خداوند جان و خرد

ساخارین Saccharin

شیرین کننده ها از مهم ترین موادغذایی هستند که در زندگی روزمره به شدت مورد توجه قرار می گیرند. 

شاید برای ما قند وشکر شناخته شده ­ترین شیرین­ کننده ­ها باشند. 

ساخارین یک شیرین کننده­ی مصنوعی با فرمول شیمیایی : C₇H₅NO₃S است که به صورت قرص یا پودر ارائه می شود.

ساخارین 300 برابر شیرین‌تر از شکر بوده و بر خلاف شکر کالری کمی داشته و سبب افزایش قند خون نمی‌شود.

تولید ساخارین آسان بوده و از این ماده به شکل گسترده‌ای به‌ عنوان شیرین کننده استفاده می‌شود.

ساخارین در مقابل حرارت پایدار می‌باشد.

مهم ترین علت محدودیت استفاده از سدیم ساخارین طعم تلخ  آن بوده که امروزه این ماده را با سایر شیرین کننده ها مخلوط می کنند تا مزه تلخ آن از بین برود.

مهمترین عوارض ساخارین سرطان زا بودن ان در موش ها اعلام شده است.

محققین احتمال بروز  سرطان توسط ساخارین درانسان را رد نمودند و اعلام کردند این بیماری در بین موشها شایع می‌باشد. ضمناً فرمول و شکل ساخت ساخارین

ظرف چند سال گذشته تغییر نموده که ریسک ابتلاء به سرطان را ازبین برده‌است.

به دلیل ایجاد سرطان مثانه در مادر و جنین در حیوانات آزمایشگاهی بهتر است زنان در دوران بارداری از آن مصرف نکنند.

 

 

---

به نام خداوند جان وخرد

آسپارتام Aspartam

آسپارتام که در سال 1965 کشف شد، شیرین کننده ای کم کالری با مزه ای شبیه شکر است، اما تقریبا 200 برابر شیرین تر از ساکارز می باشد. در بین شیرین کننده های مصنوعی منحصر به فرد است، چرا که در بدن کاملا به اجزای آمینواسیدی آسپارتیک اسید، فنیل آلانین و مقدار اندکی اتانول شکسته می شود(2). این ترکیبات به مقدار بیشتری در موادغذایی چون گوشت، شیر، میوه و سبزیجات یافت می شوند و در بدن به همان نحوی که از آسپارتام یا موادغذایی رایج می آیند مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از مطالعات حیوانی نشان داده اند که آسپارتام بعنوان داروی تب بر و  مسکن  استفاده میشود و عملکرد ضدالتهابی دارد. تداخل آسپارتام با عامل فعال روماتوئید بیان می کند که درد و بیحرکتی ناشی از التهابمزمن مفاصل را کاهش می دهد. ترکیبات آسپارتام می توانند منجر به مشکلات مرتبط با سلامتی شوند. مطالعه ای علائم آلرژی مثل کهیر و ورم را در افراد حساس تایید کرده است (3). زمانیکه دمای آسپارتام از 86 درجه فارنهایت فراتر رود،الکل چوب موجود در آن به فرمالدهید و سپس به فرمیک اسید تبدیل می شود که به نوبه خود باعث اسیدوز متابولیک می شود. مسمومیت با متانول علائم مالتیپل اسکلروزیس را تقلید می کند؛ بنابراین ممکن است در افراد به اشتباه MS     تشخیص داده شود. MS     به مرگ منجر نمی شود؛ در حالیکه مسمومیت با متانول کشنده است.آسپارتام بدلیل فنیل آلانین موجود در آن نمی تواند برای مبتلایان به فنیل کتونوریا مناسب باشد، در نتیجه نیاز به هشدار در این زمینه دارد. تاثیر این شیرین کننده بر رفتار، عملکرد شناختی و تشنج بطور گسترده ای مطالعه شده است. هر گرم آسپارتام 4 کالری انرژی دارد. نشان داده شده که یک وعده غذایی محتوی آسپارتام 22? کالری و 10? کربوهیدرات کمتری دارد. شواهد فعلی بیان می کنند که آسپارتام در سطح رایج مصرف بعنوان یک شیرین کننده غیرمغذی ایمن است (4).

شکل(1):ترکیب شیمیایی آسپارتام

 

آسه سولفام-پتاسیم Acesulfame K

 نمک پتاسیم به فرمول          C₄H₄KNO₄S می باشد. شیرین کننده بدون کالری با  شیرینی به سرعت قابل تشخیص می باشد. پودر کریستالی سفید رنگی است که در سال 1970 کشف شد. 120 برابر از ساکارز شیرین تر است و حلالیت بیشتری در آب دارد. آسه سولفام پتاسیم مقاوم به حرارت بوده و می تواند در پخت و پز مورد استفاده قرار گیرد. وقتی به تنهایی در غذا یا نوشیدنی استفاده شود ممکن است بعد از خوردن کمی تلخ به نظر برسد. این شیرین کننده در بدن انسان متابولیزه نمی شود، در نتیجه کالری تولید نمی کند و علی رغم محتوای پتاسیمی آن، میزان پتاسیم دریافتی را تغییر نمی دهد. استواستاماید یکی از متابولیت های آسه سولفام پتاسیم می باشد که در صورت مصرف در دوزهای بالا سمی است (5).

سوکرالوز Sucralose

تنها شیرین کننده بدون کالری تهیه شده از شکر است و بعنوان آخرین جایگزین بین المللی قند صفر کالری درنظر گرفته می شود. شکر کلرینه شده ای است که حدود 600 برابر شیرین تر از شکر می باشد. زمانی که 3 اتم کلر با 3 گروه هیدروکسیل جایگزین می شود از ساکارز تهیه می شود.این ترکیب منحصر به فرد طعمی مشابه شکر دارد و ثبات عالی به سوکرالوز اجازه می دهد تا بعنوان یک جایگزین برای شکر تقریبا در هر نوع غذا و نوشیدنی، دسرهای منجمد،آدامس های جویدنی، محصولات پخته شده و دیگر موادغذایی مورد استفاده قرار گیرد. برخلاف شیرین کننده های مصنوعی دیگر، هنگامیکه حرارت می بیند پایدار است، به همین دلیل در محصولات پخته و سرخ شده می تواند استفاده شود. سوکرالوز پس از خوردن از دستگاه گوارش خارج نمی شود و مستقیما به داخل مدفوع ترشح می شود (27-11% آن جذب می شود). حتی مقدار زیادی از میزان جذب شده مجددا توسط کلیه ها و ادرار دفع می شود. با اینکه سوکرالوز یک اورگانوکلراید است و اورگانوکلرایدها سمی هستند، ولی سوکرالوز سمی نمی باشد و دکلرینه نمی شود. FDA عنوان کرده که مصرفش در انسان بی خطر است(6).

شکل(2):ترکیب شیمیایی سوکرالوز

 

ساخارین Saccharin

ساخارین بیش از یک قرن پیش کشف شد و بعنوان شیرین کننده بدون کالری در غذاها و نوشیدنی ها بیشتر از صد سال است که مورد استفاده قرار می گیرد. 300الی 500 برابر شیرین تر از شکر است و اغلب برای بهتر کردن مزه خمیردندان، غذاها و نوشیدنی های رژیمی استفاده می شود. یک مطالعه بر روی حیوانات نشان داده که مصرف محصولات محتوی ساخارین ممکن است به افزایش وزن و چاقی با دخالت در هموستاتیک پایه و فرآیندهای فیزیولوژیک منجر شود. بیشتر کشورها ساخارین را مجاز می دانند اما سطح مصرف آن را محدود می کنند، در حالیکه کشورهای دیگر کاملا آن را ممنوع کرده اند(7).

شکل(3):ترکیب شیمیایی ساخارین

 

سیکلامات cyclamate

 نمک سیکلوهگزیل سولفامیک اسید است. از سدیم سیکلامات به عنوان شیرین کننده غیرمغذی استفاده می شود. سیکلامات 30 برابر شیرین تر از ساکارز است. محلول در آب بوده و حلالیتش را می توان با آماده سازی ملح سدیم و کلسیم افزایش داد. سیکلامات سمیت کمی دارد؛ اما بوسیله باکتری های روده به سیکلوهگزیل آمین متابولیزه می شود که سمیت زیادی دارد. به همین دلیل به نظر می رسد که مصرف روزانه آن نامناسب باشد. غلظت پلاسمایی سیکلوهگزیل آمین پس از خوردن سیکلامات بستگی به میزان متابولیسم آن توسط فلور روده و میزان جداسازی سیکلوهگزیل آمین توسط گردش خون دارد(8).

نئوتام Neotame

شیرین کننده ای فاقد کالری است که از ترکیب آمینواسیدهای آسپارتیک اسید و فنیل آلانین حاصل می شود. حدود 8000 بار از ساکارز و 40 بار از آسپارتام شیرین تر است. به راحتی در الکل حل می شود و میزان حلالیت آن در آب کم است. به سرعت متابولیزه شده و در بدن تجمع پیدا نمی کند. عمدتا در غذاهای کم کالری استفاده می شود، اما ممکن است بعنوان یک طعم دهنده نیز بکار رود(7).

شکل(4):ترکیب شیمیایی نئوتام

 

آلیتام Alitame

دی پپتید L-آسپارتیک اسید و D-آلانین است. خاصیت شیرین کنندگی آن 200 برابر بیشتر از ساکارز است. در دستگاه گوارش به راحتی جذب می شود و سپس به سرعت متابولیزه و دفع می گردد. ترکیب آسپارتیک اسید آن به شکل معمولی متابولیزه و ترکیب آلانین آمید آن با تغییرات کمی از بدن دفع می شود(7).

شکل(5):ترکیب شیمیایی آلیتام

 

D-پسیکوز D-Psicose

اپیمر فروکتوز است. از هیدرولیز ساکارز و ایزومریزاسیون  D-گلوکز بدست می آید.حلالیت بیش از حدش باعث می شود که در فرآوری غذا مورد استفاده قرار گیرد.اضافه کردن آن به غذا  باعث ایجاد حالت ژله ای می شود. همچنین باعث افزایش خاصیت آنتی اکسیدانی غذا می شود و این خاصیت را به مدت طولانی حفظ میکند و باعث افزایش زمان ذخیره سازی آن می شود.  D-پسیکوز فعالیت سوکراز و مالتاز روده را مهار میکند، در نتیجه از افزایش گلوکز پلاسما بعد از خوردن ساکارز و مالتوز جلوگیری میکند و میتوان از این خاصیت در افراد دیابتی استفاده کرد(7).

 

شکل(6):ترکیب شیمیایی D-پسیکوز

 

زایلیتول Xylitol

ترکیب قندی پنج کربنه است. به راحتی و به شکل غیر وابسته به انسولین در انسان متابولیزه می شود و انرژی کمی تولید می کند. شاخص گلایسمیک آن 8 بوده و هر گرم آن 2.4 کالری تولید می کند. زایلیتول قابل تخمیر نیست و توسط باکتری های دهان به اسید تبدیل نمی شود، در نتیجه بالانس قلیایی-اسیدی را حفظ می کند. مطالعات متعددی نشان داده اند که اگر در آدامس استفاده شوند باعث کاهش خطر پوسیدگی دندان می شوند(9).

تاگاتوز Tagatose

یک کتوهگزوز است که از لاکتوز به دست می آید و ساختاری مشابه D-فروکتوز دارد.متابولیسم تاگاتوز مشابه فروکتوز است، ولی به طور ناقص جذب می شود. میکروفلورهای روده بزرگ آن را تخمیر می کنند و اسیدهای چرب زنجیره کوتاه تولید می کنند که این اسیدهای چرب تقریبا به طور کامل جذب و متابولیزه می شوند.از این قند برای کنترل وزن و علایم سندروم متابولیک در دیابتی ها استفاده می شود.  گلوکز و خصوصا فروکتوز، لیپوژنز را تحریک می کنند و شاخص گلیکوژنولیز بالایی دارند، اما D-تاگاتوز کمتر باعث سنتز چربی شده و همچنین اثر گلیکوژنولیزی پایینی دارد و از این رو یک ضد دیابت قوی به حساب می آید. مقادیر بالای آن سبب اسهال، تهوع و نفخ شکم می شود. اگرچه از لحاظ شیمیایی یک قند است، اما موجب گسترش پوسیدگی دندان نمی شود(7).

 

شکل(7):ترکیب شیمیایی تاگاتوز

 

D-آلوز  D-Allose

شیرین کننده بدون کالری است که از D-پسیکوز بدست می آید و خاصیت آنتی اکسیدانی خوبی دارد. استفاده از آلوز در موشهای مبتلا به فشار خون حساس به نمک، باعث کاهش فشار خون در این موش ها می گردد. D-آلوز سگمنتیشن نوتروفیلها را مهار کرده و همینطور باعث کاهش تعداد پلاکتها می شود.D-آلوز به عنوان مهارکننده گلیکوزیدی نیز مورد استفاده قرار می گیرد(7).

تره هالوز Trehalose

میکوز نیز نامیده می شود. دی ساکاریدی است که از اتصال دو گلوکز ایجاد می شود. به صورت متنوع در ارگانیسمهایی مثل باکتری ها، قارچها، مخمرها ،حشرات و بی مهرگان و گیاهان به عنوان منبع انرژی و کربن وجود دارد(10).

شکل(8):ترکیب شیمیایی تره هالوز

 

ربادیوزیدA13 / استویا Stevia

استویا از استویا ربادیانا  گیاهی در آمریکای جنوبی بدست می آید و قرن ها در نوشیدنی های شیرین مورد استفاده قرار می گرفته است.استویا سمیت کمی دارد و هیچ واکنش آلرژیکی نسبت به آن وجود ندارد.  مطالعه ای نشان داد رت هایی که با دوز بالای استویا تغذیه شده بودند تولید اسپرم در آنها کاهش یافت و منجر به افزایش تکثیر سلولی در بیضه ها شد که میتواند منجر به ناباروری و سایر مشکلات مرتبط شود. این شیرین کننده مصرف پزشکی نیز دارد و مناسب برای پایین آوردن قند خون می باشد(11).

 

 

مصارف درمانی:

کمک به کاهش وزن

بعضی از مردم انرژی دریافتی از غذایشان را از طریق جایگزین کردن انرژی بالای شکر یا شربت ذرت با شیرین کننده های دیگری که انرژی کم یا هیچ انرژی غذایی ندارند محدود میکنند.  این کار به آنها اجازه میدهد تا غذاهای مشابهی که بطور معمول میخورند مصرف کنند؛ در حالیکه میتوانند وزن خود را کم کرده و از مشکلات مرتبط با دریافت کالری اضافی دوری کنند(12).

مراقبت از دندان ها

برخلاف شکر،جایگزین های آن توسط میکروفلور پلاک دندان تخمیر نمی شوند.  با توجه به این اثر مضر،پزشکان هر زمان که ممکن است داروهای بدون شکر را تجویز میکنند(10).

دیابت ملیتوس

افراد مبتلا به دیابت در تنظیم سطح قند خونشان دچار مشکل میباشند.این افراد با محدود کردن شکر دریافتی خود از طریق جایگزینی شکر با شیرین کننده های مصنوعی میتوانند از یک رژیم غذایی متنوع لذت ببرند.همچنین برخی از جایگزین های شکر انرژی آزاد میکنند، اما به آهستگی متابولیزه می شوند و به  ثابت نگه داشتن سطح قند خون در طول زمان کمک می کنند(8).

هیپوگلایسمی واکنش پذیر

افراد با هیپوگلایسمی واکنش پذیر انسولین اضافی بعد از جذب سریع گلوکز در داخل جریان خون تولید خواهند کرد. این سبب می شود تا سطح قند خونشان به زیر مقدار مورد نیاز برای عملکرد فیزیولوژیک افت پیدا کند. در نتیجه مانند افراد دیابتی، آنان باید از دریافت غذاهایی با نمایه گلایسمی بالا مثل نان سفید پرهیز کنند و اغلب شیرین کننده های مصنوعی را به عنوان یک جایگزین انتخاب می کنند (13).

    

فهرست منابع در ادامه ی مطلب