به نام خداوند جان و خرد

مقدمه

 کبد چرب غیر الکلی بیماریست که بیش از5-10% وزن کبد را چربی تشکیل می دهد(1). این بیماری دارای طیف وسیعی می باشد که اولین مرحله آن استئاتوز نامیده می شود،  مرحله بعد استئاتوهپاتیت غیر الکلی و در مرحله آخر بیمار به سیروز کبدی ختم می شود(2). بیماری کبد چرب همراه با پرفشاری خون، افزایش چربی خون، چاقی و دیابت که همگی از علایم سندروم متابولیک می باشند مشاهده شده است    . در این بیماران اولین اتفاق اختلال در سوخت و ساز اسید های چرب کبد است که تحت یک یا چند محرک محیطی یا ژنتیکی، در نهایت به ایجاد التهاب و تخریب سلول های کبدی و سیروز ختم می شود(3). بیماری های کبد ممکن است حاد یا مزمن، وراثتی و یا اکتسابی باشند. کبد چرب را می توان بصورت زیر طبقه بندی کرد: هپاتیت حاد ویروس، هپاتیت مزمن، هپاتیت الکلی و سیروز، بیماری کلستاتیک  کبدی، اختلالات ارثی و سایر بیماری های کبدی(4).

شیوع کبد چرب

شیوع کبد چرب غیر الکلی در کشورهای غربی 30 – 20درصد می باشد. میزان ابتلا به کبد چرب در مردان بالاتر از زنان می باشد و با افزایش سن فزونی می یابد.  شیوع کبد چرب در افراد چاق  90 – 80 درصد در بیماران مبتلا به دیابت 50 - 30 درصد و در بیماران مبتلا به چربی خون  90 درصد  گزارش شده است. بروز کبد چرب در کشور های غربی در حال افزایش است و به شدت هم با عادات موجود در زندگی در ارتباط می باشد(5). شیوع کبد چرب غیر الکلی و استئاتوهپاتیت غیر الکلی در ایرانیان از 7.1 – 2.9 درصد در جمعیت های عمومی و 55.8 درصد در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می باشد(6). همچنین شیوع آن در بچه های چاق 34.2 درصد گزارش شده است. اما بدست آوردن شیوع دقیق آن در بچه ها سخت است، زیرا برای تشخیص آن در این گروه نمی توان از روش های تهاجمی استفاده کرد(7).

علل ایجاد کبد چرب

عادات و رفتارهای غلط بسیاری در ایجاد این بیماری نقش دارند که بارزترین و مهم ترین آنها مصرف الکل و مشروبات الکلی، مصرف مواد غذایی چرب، اضافه وزن، نداشتن فعالیت بدنی سالم، سوتغذیه و فشار خون بالا می باشد. اما علت اصلی بروز کبد چرب ناشناخته است، ولی تعدادی از اختلالات بالینی معین به عنوان علل زمینه‌ای شناخته شده اند.تعداد بالایی از بیماران مبتلا به کبد چرب چاق هستند. دیابت و بالا بودن چربی های خون نیز از علل زمینه‌ای آن به حساب می آیند. عوامل مختلفی که باعث تغییر متابولیسم در بدن می شوند مثل کاهش ناگهانی وزن، سوتغذیه، تغذیه وریدی و گرسنگی طولانی مدت نیز ممکن است باعث کبد چرب شوند(3).

انجام بعضی از جراحی های شکم مثل برداشتن کیسه صفرا، برداشتن قسمتی از روده یا معده، جراحی لوزالمعده و مصرف بعضی از داروهای خاص مثل هورمون استروژن، کورتون (استروئیدها، آمیودارون، ناموکسی فن، والپروات سدیم) نیز از علل زمینه ساز کبد چرب هستند.در کودکان اختلالات مادرزادی مثل سوجذب چربی ها، سیستیک فیبروزیس و بیماری ویلسون می توانند باعث کبد چرب شوند(8).

تشخیص کبد چرب

کبد چرب با آزمایش خون و تصویربرداری ساده مانند سونوگرافی کبد قابل تشخیص است. این اختلال بدون علامت است و با بالا بودن آنزیم های کبدی در آزمایش خون یا با سونوگرافی شکم و یا نمونه برداری از کبد قابل تشخیص است(8).

علائم ظاهری کبد چرب در کودکان

هیچ نشانه خاصی برای این بیماری وجود ندارد و ممکن است حتی کودک برای مدت بسیار طولانی از این اختلال رنج ببرد. با این حال اگر علائم زیر در کودک نمایان شود، می تواند نشان دهنده این اختلال باشد:1-  از دست دادن اشتها 2- سستی و خستگی 3- تهوع و استفراغ 4- ضعف عمومی و حاد 5- پایین بودن غلظت خون 6-  بزرگ شدن کبد  7- درد معده در دراز مدت 8-  ممکن است لکه های تیره  پوستی بر روی گردن و زیر بغل های کودک رشد کند(9).

درمان دارویی

اثر درمانی ویتامین E که یک آنتی اکسیدان قوی است، در این اختلال تایید شده است. ویتامین E  با بهبود آنزیم های کبدی، یافته های سونوگرافیک و همچنین بافت شناسی کبدی همراه است(10). داروی (جمفیبروزیل) که از داروهای پایین آورنده چربی خون می باشند، سبب بهبود علائم آزمایشگاهی مبتلایان به کبد چرب می شود(11). استاتین ها از دیگر داروهای پایین آورنده چربی خون به خصوص کلسترول می باشند که سبب بهبود علایم آزمایشگاهی شده اند. داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان می‌کنند مانند متفورمین[1] در درمان این بیماری موثر است که قرص لیورگل هم از این گیاه ساخته شده است و در دوزهای مختلف در بازار موجود است(15). عرق کاسنی، عرق شاطره، عناب، زنجبیل، چای سبز، کنگرفرنگی، آب انار، زرشک سیاه از جمله موارد دیگری هستند که در مطالعات به تاثیر مثبت آنها اشاره شده است(23-16).  

عوارض و عواقب بیماری کبدچرب

در اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب، مشکل جدی برای کبد ایجاد نمی‌شود.  کبد چرب از نظر بالینی یک اختلال پایدار و ساکت شناخته شده و در بیشتر موارد سبب اختلال شدیدی در کبد نمی ‌شود؛ولی در تعداد اندکی از بیماران با گذشت زمان بافت دچارفیبروز، در نهایت  به سیروز و نارسایی کبد ختم می‌شود. لذا درمان آن ضروری است(3).

منابع در ادامه ی مطلب

منابع

    1-Festi, D., et al., Hepatic steatosis in obese patients: clinical aspects and prognostic significance. Obesity reviews, 2004. 5(1): p. 27-42    .

  2-Vuppalanchi, R. and N. Chalasani, Nonalcoholic fatty liver disease and nonalcoholic steatohepatitis: Selected practical issues in their evaluation and management. Hepatology, 2009. 49(1): p. 306-317.

3-Petta, S., et al., Pathophysiology of Non Alcoholic Fatty Liver Disease. International Journal of Molecular Sciences, 2016. 17(12): p. 2082.

4-Mahan, L., S. Escott Stump, and J. Raymond, Krause"s Food & the Nutrition Care Process,(Krause"s Food & Nutrition Therapy). Philadelphia: WB Saunders. 2012, Elsevier.

5-Bellentani, S., et al., Epidemiology of non-alcoholic fatty liver disease. Digestive diseases, 2010. 28(1): p. 155-161.

6-Lankarani, K.B., et al., Non alcoholic fatty liver disease in southern Iran: a population based study. Hepatitis monthly, 2013. 13(5).

7-Anderson, E.L., et al., The prevalence of non-alcoholic fatty liver disease in children and adolescents: a systematic review and meta-analysis. PloS one, 2015. 10(10): p. e0140908.

8-Basaranoglu, M., O. Acbay, and A. Sonsuz, A controlled trial of gemfibrozil in the treatment of patients with nonalcoholic steatohepatitis. Journal of hepatology, 1999. 31(2): p. 384.

9-Kistler, K., et al., Symptoms and quality of life in obese children and adolescents with non?alcoholic fatty liver disease. Alimentary pharmacology & therapeutics, 2010. 31(3): p. 396-406.

10-Sanyal, A.J., et al., Pioglitazone, vitamin E, or placebo for nonalcoholicsteatohepatitis. New England Journal of Medicine, 2010. 362(18): p. 1675-1685.

11-Sugimoto, K. and Y. Takei, Clinicopathological features of non?alcoholic fatty liver disease. Hepatology Research, 2011. 41(10): p. 911-920.

12-Baumeister, S.E., et al., Impact of fatty liver disease on health care utilization and costs in a general population: a 5-year observation. Gastroenterology, 2008. 134(1): p. 85-94.

13-Zhang, P.-W., et al., A CONSORT-compliant, randomized, double-blind, placebo-controlled pilot trial of purified anthocyanin in patients with nonalcoholic fatty liver disease. Medicine, 2015. 94(20).

14-Musso, G., et al., Impact of current treatments on liver disease, glucose metabolism and cardiovascular risk in non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD): a systematic review and meta-analysis of randomised trials. Diabetologia, 2012. 55(4): p. 885-904.

15-Xiao, J., et al., Recent advances in the herbal treatment of non-alcoholic Fatty liver disease. Journal of traditional and complementary medicine, 2013. 3(2): p. 88-94.

16-Asl, Z.S., et al., Effects of the Mixture of Cichorium intybus L. and Cinnamomum zeylanicum on hepatic enzymes activity and biochemical parameters in patients with nonalcoholic fatty liver disease. Health, 2014. 2014.

17-Siddiqu, M.A. and S. Ansari, Treatment of Improved Fibrosis in Decompensated Liver Cirrhosis: A Case Series. 2016.

18-Hsu, W.-F., et al., A Review of Western and Traditional Chinese Medical Approaches to Managing Nonalcoholic Fatty Liver Disease. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2016. 2016.

19-Sahebkar, A., Potential efficacy of ginger as a natural supplement for nonalcoholic fatty liver disease. World J Gastroenterol, 2011. 17(2): p. 271-272.

20-Sakata, R., et al., Green tea with high-density catechins improves liver function and fat infiltration in non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) patients: a double-blind placebo-controlled study. International journal of molecular medicine, 2013. 32(5): p. 989-994.

21-El Azeem, E.M.A., B. Alaa, and Z. Zakaria, Anti-obesity and Anti-fatty Liver Effects of Cynara scolymus L. Leaf Extract in Mice under Diet-induced Obesity. International Journal of Biochemistry Research & Review, 2016. 11(1): p. 1.

22-Ekhlasi, G., et al., Effects of Pomegranate and Orange Juice on Antioxidant Status in Non-Alcoholic Fatty Liver Disease Patients: A Randomized Clinical Trial. International journal for vitamin and nutrition research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin-und Ernahrungsforschung. Journal international de vitaminologie et de nutrition, 2016: p. 1-7.

23-Kashkooli, R.I., et al., The effect of berberis vulgaris extract on transaminase activities in non-alcoholic fatty liver disease. Hepatitis monthly, 2015. 15(2).