مقدمه:

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که بیماری های قلبی-عروقی مهم ترین علت مرگ ومیر در جهان است. سالانه 17.7 میلیون انسان در جهان دراثر بیماری های قلبی-عروقی جان خود را  از دست می دهند.

بیماری های عروقی عموماً به اختلالاتی اطلاق می شوند که در آن عروق تنگ و یا مسدود شده اند و می توانند باعث سکته قلبی، درد قفسه سینه و سکته مغزی شوند.

عوارض:

بیماری های قلبی-عروقی دسته ‌ای از بیماری‌ها می باشند که در قلب یا رگ‌ (سرخرگ‌ها، مویرگ‌ها و سیاهرگ‌ها) رخ می‌دهد و به هر گونه بیماری که دستگاه گردش خون را تحت تاثیر قرار دهد اشاره دارد که شامل بیماری‌های قلبی، بیماری‌های عروقی مغز و کلیه و بیماری‌های شریانی می‌شود.‍

انواع بیماری های قلبی-عروقی:

1)  بیماری شریان‌های کرونری: نوعی بیم فراگیر قلبی است. در این بیماران عضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن کافی محروم می‌گردند. در این صورت ممکن است در حالت استراحت اشکالی برای فرد ایجاد نشود، اما وقتی که قلب مجبور باشد کار بیشتری انجام دهد و مثلاً شخص بخواهد چند پله را بالا برود دچار درد سینه و آنژین قلبی می‌گردد.

2) کاردیومیوپاتی – بیماری ماهیچه قلب: گروه متفاوتی از بیماری‌های عضله قلب هستند که در اثر آن‌ها قلب نمی‌تواند جریان خون کافی را برای اعضای بدن فراهم‌ سازد و فرد دچار نارسایی قلبی می‌شود.

3)  نارسایی قلب

4) آریتمی قلب – نامنظم بودن ضربان قلب

5) بیماری‌های التهابی قلب

   • اندوکاردیت – التهاب لایه درونی قلب، درون‌شامه قلب.

   •  کاردیومگالی ملتهب

   •  التهاب ماهیچه قلب

6) نارسایی دریچه قلب

7) تب روماتیسمی: عارضه التهابی عفونت باکتریایی استرپتوکوک که ممکن است 2 تا 6 هفته بعد از عفونت ایجاد شده و اعضای مهم بدن از جمله مفاصل، قلب، پوست و مغز را درگیر می‌سازد. علت ایجاد این بیماری وجود واکنش متقاطع میان آنتی بادی ضد باکتری با بدن فرد است.

عوامل به وجود آورنده:

محققان به این نتیجه رسیده اند که بیماری های قلبی-عروقی با آسیب دیدن پوشش عروق کرونری و بخش-های داخلی آن شروع می شود. فاکتورهای مختلفی باعث ایجاد این مشکل می شوند که از این بین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1) داشتن سابقه خانوادگی (ارثی بودن بیماری)

2) بالا بودن چربی و کلسترول خون

3) بالا بودن قندخون به دلیل مقاوت به انسولین و داشتن دیابت

4) چاقی بیش از حد

5) التهاب رگ های خونی 

6) سیگار کشیدن

7) پلاک ها موادی هستند که می توانند در جایی که رگ ها آسیب دیده اند، شروع به ساخته شدن کنند. ساخته شدن پلاک ها در عروق کرونری از دوران کودکی آغاز می شود. با گذشت زمان این پلاک ها سخت شده و یا می ترکند. صدها پلاک در کنار هم باعث تنگ شدن رگ ها شده و حرکت خون دارای اکسیژن را برای رسیدن به قلب دچار مشکل می کند.در صورت ترکیدن این پلاک ها لخته ی خون ایجاد شده که سکته ی قلبی را به همراه خواهد داشت.

8) علاوه بر فاکتورهایی که دربالا به آن ها اشاره کردیم، کاهش میزان استروژن قبل یا بعد از یائسگی می تواند در بیماری های قلبی-عروقی نقش داشته باشد.

9) عصبی شدن و استرس نیز به دلیل تغییرات هورمونی که در بدن ایجاد می کند، می تواند باعث بروز مشکلات قلبی شود.

10) سن: با افزایش سن احتمال آسیب دیدن رگ ها و تنگ شدن آن ها بیشتر می شود. افزایش سن همچنین می تواند باعث ضعیف شدن و ضخیم شدن عضله قلب شود.

 11) جنسیت: مردان نسبت به زنان عموماً بیشتر در خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی هستند. البته در زنان بعد از یائسگی احتمال ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی افزایش می یابد.

درمان تغذیه ای:

رسیدن به وزن نرمال: بر اساس مطالعات افراد دارای چربی اضافه (بخصوص در ناحیه شکم) بیش از دیگران به بیماری قلبی دچار می شوند. افزایش وزن منجر به بالا رفتن بار قلب، افزایش کلسترول و بالا رفتن فشار خون و کاهش HDL     خواهد شد. همچنین چاقی خطر بروز دیابت را نیز افزایش می دهد.

مصرف نان سبوس دار و غلات کامل: براساس کالری مورد نیاز از انواع نان سبوس دار (بربری، سنگک، نان جو) وغلات کامل (عدس، لوبیا، نخود و…) استفاده کنید و از مصرف چیپس، پفک، بیسکویت های چرب و نان خامه ایی پرهیز کنید. 

مصرف سبزی ها: مصرف انواع سبزیجات برگ سبز وتیره (انواع کلم ها، کاهو، فلفل دلمه ای و هویج) در برنامه روزانه خود بگنجانید. این مواد دارای ویتامین های گروه B   خصوصاً اسید فولیک هستند که از ابتلا به تصلب شرائین پیشگیری می کند. خوردن حداقل 5 وعده میوه و سبز‌یجات در روز احتمال خطر مرگ بر اثر بیماری‌های حاد مانند بیماری‌های قلبی، سکته قلبی و سرطان را تا 20 درصد کاهش می ‌دهد.

مصرف میوه ها: مصرف روزانه منابع فیبر محلول (پکتین) همچون سیب، گلابی، مرکبات و توت فرنگی در کاهش کلسترول خون بسیار مفید خواهد بود.

مصرف فرآورده های لبنی: باید از لبنیات کم چرب استفاده کنید و مصرف فرآورده هایی همچون کره، سرشیر، خامه را از لیست غذایی خود حذف نمایید.

مصرف سفیده تخمرغ محدودیتی ندارد؛ اما زرده بدلیل کلسترول بالا نباید بیش از 2عدد در هفته مصرف گردد.

گوشت ها: حتی الامکان از گوشت های سفید (مرغ- ماهی)استفاده نمایید. پنیر مصرفی نیز باید از نوع کم نمک وکم چرب باشد.

روغن ها: مصرف روغن جامد (به دلیل رسوب در دیواره شریان)، سس‌های چرب وکره گیاهی (به دلیل اسیدهای چرب ترانس) اکیدا ممنوع می باشد. بهترین روغن مصرفی برای این گروه سویا، آفتابگردان، زیتون و کانولا می باشد .

نمک: مصرف بی رویه نمک موجب افزایش فشار خون و بالا رفتن فشار وارده بر قلب، کلیه ها و تمام اعضای بدن خواهد شد.

مصرف قند و شکر، عسل، خرما و تمام مواد شیرین و نشاسته ایی باید کنترل شود، چرا که شیرینی زیاد موجب چاقی و افزایش تری گلیسرید خون و بیماری دیابت خواهد شد.

مصرف ادویه جات تند مثل فلفل تند، مواد کافئین دار مثل قهوه و شکلات و چای غلیظ می توانند تعداد ضربان قلب را افزایش دهند، بنابراین در مصرف آنها باید اعتدال را رعایت کرد.

 بهتر است روش پخت تمام مواد غذایی به صورت آبپز و کبابی باشد.

ورزش: به منظور بهبود وضعیت قلبی و کاهش وزن مطلوب علاوه بر برنامه غذایی متعادل، داشتن برنامه ورزشی منظم (30دقیقه در روز) مفید می باشد.