به نام خداوند جان و خرد

بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی است که در تمام طول عمر واکنش به گلوتن موجود در غذا باعث ایجاد آسیب به روده ها شده و جذب مواد مغذی را مختل می کند. هر زمان که سیستم ایمنی روده حس کند که یک ماده ی خارجی در آن منطقه موجود است، پروتئین هایی به نام آنتی بادی تولید می کند تا آن ماده را از بین ببرد.

در یک بیماری خود ایمنی، دستگاه ایمنی سلول های بدن را به عنوان بیگانه تشخیص داده و شروع به مبارزه با بدن می کند و از آنجا که در بیماری سلیاک سلول های پرز مانند روده مورد تهاجم سیستم ایمنی قرار گرفته و تخریب می شود، فرد با سوء جذب مواد غذایی و کمبود ویتامین ها و مواد معدنی روبه رو می شود.

امروزه محققان می دانند علت این بیماری (گلوتن) موجود در گندم، چاودار، جو و محصولات تهیه شده از آن در این بیماری است.
 


علایم این بیماری به دو دسته تقسیم می شود آنهایی که مربوط به مشکلات در هضم و جذب غذا است و آنهایی که بیش تر به خاطر کمبودهای طولانی مدت ویتامین ها و مواد معدنی به وجود می آیند:

1) اسهال مزمن
2) مدفوع سبز رنگ و بد بو 
3) حالت نفخ و ناراحتی در دستگاه گوارش 
4)  انقباضات شکمی 
5) کاهش وزن 

همچنین بسیاری از علایم این بیماری مشابه علایم کمبود ویتامین ها و مواد معدنی است.
تشخیص بیماری سلیاک تا حدودی سخت است؛ چون علایم آن شبیه به تعداد زیادی از بیماری های دیگر است. اغلب اوقات این بیماری با سندرم روده ی تحریک پذیر و بیماری کرون اشتباه گرفته می شود.
تا کنون درمان خاصی برای بیماری سلیاک کشف نشده است. تنها روش درمان حذف غذاهای حاوی گلوتن برای تمام عمر، از رژیم غذایی فرد است.


اگر این بیماری به تازگی در فرد تشخیص داده شده است، باید با متخصص تغذیه مشورت کند تا برنامه ریزی صحیح غذایی برای او انجام شود. در این برنامه دو مورد مد نظر قرار می گیرد، اول آن که چه غذاهایی بی خطر است و می تواند به راحتی مصرف شود. دوم این که چگونه می توان تعادل مواد مغذی را در رژیم بدون گلوتن حفظ کرد.

تعدادی از غذاهایی که این افراد می توانند به راحتی مصرف کنند:

میوه و سبزیجات 
گوشت و غذاهای گوشتی که با آرد گندم تهیه نشده باشند 
نشاسته کاساوا که برای فرنی و پودینگ به کار میرود 
سیب زمینی 
برنج (تمام انواع )
آرد ذرت، نشاسته ذرت و محصولات تهیه شده از ذرت 
گندم سیاه
لوبیای و نخودهای خشک 
انواع مغزها

افرادی که بیماری سلیاک دارند اصلا نباید از غذاهایی که غیر مجازند، حتی به میزان خیلی کم، استفاده کنند. مثلا آنها نباید نان بدون گلوتن را با چاقویی که نان گلوتن دار را بریده است، قطعه قطعه کنند و قبل این کار باید آن را بشویند؛ زیرا حتی مقادیر کم گلوتن می توانند باعث آسیب به روده شود.

بعضی از غذاهایی که بیماران مبتلا به سلیاک باید از آن اجتناب کنند:

1) آرد گندم در هر نوع و در هر غذا
2) جوانه گندم، نشاسته گندم، سبوس گندم، کراکرهای گندم
3) تمام غذاهایی که از گندم تهیه شده اند مثل ماکارونی، نان، کیک ها، شیرینی جات
4) جو، آرد جو و محصولات تهیه شده از جو
چاودار، آرد چاودار و محصولات تهبه شده از چاودار


همچنین مبتلایان به این بیماری باید آگاه باشند که در بعضی از غذاها گلوتن های پنهان وجود دا؛ به آن معنا که از گلوتن برای قوام دادن یا حات دادن استفاده شده است و باید از مصرف این مواد هم پرهیز شود:

1) نشاسته (همه انواع)
2) پروتئین هیدرولیز شده سبزیجات
3) پروتئین گیاهی هیدرولیز شده 
4) پروتئین بافت دار سبزیجات
5) مواد باند شونده 
6) مواد پر کننده 
7) قوام دهنده ها
8) موادی که در داروها استفاده شده و ارزش دارویی ندارند( مثل پوشش دارو ها)
9) بعضی از انواع چیپس سیب زمینی، هات داگ، کوفته ها، سوپ، سس سویا و آب نبات ها ممکن است حاوی منابع پنهان گلوتن باشند.

متخصص تغذیه به خوبی می تواند بیمار را راهنمایی کند که چگونه برچسب های غذایی را مطالعه کرده و غذاهای مجاز و غیرمجاز را شناسایی کند.