بیماری های التهابی روده به مجموعه‌ای از اختلالات التهابی عمدتا در روده بزرگ از قبیل کولیت زخمی و بیماری کرون برمیگردند که موجب التهاب روده می‌شوند.

با وجودی که برخی از مشخصه های کولیت زخمی و بیماری کرون مشترک هستند ولی برخی از اختلاف ها نیز وجود دارند .

بیماری کرون

بیماری کرون می‌تواند شامل التهابات در حال پیشرفتی(مزمن) باشد که دستگاه گوارش را از دهان تا به مقعد درگیر می‌کنند و شامل زخم شدن و ایجاد فیستول و آبسه‌های در لوله گوارش می‌شود 5 نوع از این بیماری تاکنون شناسایی شده‌اند که بستگی به محله عارضه دارند:

ایلئوکولیت: شایع ترین فرم بیماری است که پایین ترین ناحیه گوارشی را درگیر می‌سازد( ایلئوم و  کلون)

ایلئیت: این نوع فقط ایلئوم را درگیر میکنند 

گاسترودئودنال: این نوع موجب التهاب در معده و قسمت ابتدایی روده باریک که دئودنوم خوانده می شود می گردد.

ژژنوایلئیت: این نوع موجب التهاب در نیمه بالایی روده کوچک می شود .

کولیت گرانولوماتوس: این نوع روده بزرگ را درگیر می‌سازد.

علل و علائم:

علت دقیق بیماری کرون ناشناخته است ولی در ارتباط با مشکلات سیستم ایمنی بدن قرار می گیرد‌. بیماری خود ایمنی حاصل کار فعال شدن بیش از حد پاسخ های ایمنی منجر به التهاب مزمن می‌شود.

از آنجایی که بیماری کرون می تواند تمام بخش های دستگاه گوارش را درگیر کند علائم بیماری در بیماران مختلف متفاوت است که شامل:

 احساس پر بودن شکم و نفخ دردهای شکمی ، مشکلات انعقاد خون ، یبوست ، اسهال ، التهاب چشمی ، خستگی ، تب، فیستول، مدفوع بدبو ، خونریزی‌های گوارشی ، صدای ریزش مایعات در روده ، سنگ های کلیوی ، کاهش اشتها ، درد مفاصل ، خونریزی های مقعدی و مدفوع خونی ، دانه های پوستی،  لثه های متورم، کاهش وزن ناخواسته

کولیت زخمی

کولیت زخمی عمدتا شامل التهاب پیوسته ای از رکتوم به بقیه کولون است. بیماری معمولاً از ناحیه رکتوم آغاز می‌شود و در ادامه به تمام روده بزرگ منتشر می‌شود. التهاب های مکرر باعث زخم شدن دیواره روده و رکتوم از طریق بافت های مجروح می شود.

علل و علایم:

علت دقیق بیماری‌های التهابی روده معلوم نیست بیماری احتمال دارد به واسطه میکروب یا مشکلات سیستم ایمنی ایجاد شود. مشخص شده است کهIBD مسری نیست و به نظر می‌رسد که ارثی باشد.

در مورد کولیت زخمی علائم در شدت متفاوت هستند و احتمال دارد به تدریج یا دفعتی رخ دهند این علائم معمولا شامل تمام یا برخی از موارد زیر هستند:

 درد شکمی و کرامپ های که بعد از حرکت روده ای از بین می‌روند، یبوست، دشواری اجابت مزاج، اسهال می توانند نوبتی و یا متناوب باشد ، خونریزی های گوارشی ، صدای حرکت و ریزش آب در روده ، تهوع و استفراغ ، درد مفاصل،  کاهش وزن ناخواسته.

ملاحظات تغذیه ای و رژیمی:

هیچ رژیم خاصی که بتواند باعث بهبود یا بد تر شدن التهاب روده ها شود وجود ندارد. با این وجود مصرف رژیمی کافی از نقطه نظر انرژی و متعادل از نقطه‌نظر درشت مغذی ها و ریز مغذی های ضروری برای جلوگیری از کاهش وزن و سوءتغذیه اهمیت دارد.

غذاهایی که باعث بدتر شدن و تشدید اسهال می‌شوند نیز باید پرهیز شود.

افرادی که مشکل انسداد روده ای دارند باید از سبزیجات و میوه های خام پرهیز کنند .

آنهایی که مشکل هضم لاکتوز دارند (عدم تحمل لاکتوز) نیاز دارند که از لبنیات صرف نظر کنند.

مصرف زیاد مایعات 8 تا 10 لیوان در روز (کمک به حفظ مایعات بدن و جلوگیری از یبوست)

مصرف روزانه یک مکمل مولتی ویتامین و مواد معدنی برای جایگزینی مواد مغذی از دست رفته توصیه می شود.

خوردن رژیم پر فیبر در صورت تحت کنترل بودن التهاب روده می تواند کمک کننده باشد.

غذاهای با فیبر زیاد شامل:

غلات (نان از آرد کامل، کلوچه، کیک، سبوس غلات، بلغور، ماکارونی با آرد کامل، برنج قهوه ای و ذرت بوداده)

میوه‌ها (میوه های خشک شده زردآلو، خرما، آلو، بخارا، کشمش، توت هایی چون تمشک، توت سیاه، زغال اخته، و توت فرنگی، پرتقال، سیب با پوست آواکادو، کیوی و انبه، گلابی)

سبزیجات (بروکلی، اسفناج، نخود سبز و سایر سبزیجات با رنگ سبزه تیره، نخود، لوبیا و عدس)

دانه‌ها و آجیل‌هایی چون بادام، تخم کتان، دانه سویا

طی موارد حمله ی IBD، "رژیم کم باقیمانده "می‌توانند از طریق استراحت دادن به روده و کم کردن علائم بیماری کمک کننده باشد.

رژیم کم باقیمانده شامل:

غلات سبوس گیری شده( نان سفید، کلوچه و شیرینی از آرد تصفیه شده، بیسکویت، برنج سفید، ماکارونی با آرد تصفیه شده، نودل)

میوه های پوست کنده (آبمیوه‌هایی به غیر از آب آلو، سیب، زردآلو، طالبی، کمپوت، انگور، خربزه، هلو)

دوری از میوه های خشک شده چون( کشمش و توت ها) 

 در مورد سبزیجات رژیم شامل (آب سبزیجات ، سیب زمینی بدون پوست، سبزیجات خوب پخته شده چون جوانه یونجه و لوبیا سبز ، هویج، کرفس ، خیار، بادمجان، کاهو، قارچ، فلفل قرمز و سبز ، کدو 

پرهیز از سبزیجات از خانواده کلم ها مثل( بروکلی، گل کلم، بروکسل و کلم پیچ ) است گوشها باید خوب پخته شوند و نرم شود

لوبیا عدس و تمام دانه ها و آجیل ها باید منع شوند.

غذاهای حاوی لاکتوز از قبیل محصولات لبنی نیز باید خودداری شود به خصوص اگر عدم تحمل لاکتوز وجود دارد، شیر سویای غنی شده با کلسیم می‌توانند جایگزین شود .

در طی دوره‌های حمله بیماری احتمال دارد وعده های غذایی کوچک و مکرر ترجیح داده شود.

رژیم پرپروتئین با گوشت، مرغ، ماهی ، تخم مرغ ممکن است به بهبود علائم بیماری کمک کنند.

مصرف کافئین و سوربیتول باید محدود شوند زیرا عوارض IBD را بدتر می کنند. سوربیتول یک شیرین کننده مصنوعی است که در انواع مواد غذایی استفاده میشود .

غذا های تولید کننده گاز از قبیل( خانواده کلم، نخود و عدس، پیاز و سیر ،فلفل تند، نوشیدنی های گازدار) باید محدود شوند.

دریافت چربی باید کاهش یابد به خصوص اگر قسمتی از روده برداشته شده است؛ زیرا غذاهای پرچربی تولید گاز و اسهال برای برخی بیماران می‌کنند.

 برخی مطالعات پیشنهاد می‌کنند که روغن ماهی و روغن بذر کتان احتمال دارد در کنترل التهاب روده کمک کننده باشند.  مطالعات جدید همچنین پیشنهاد می‌کنند که شاید پروبیوتیک ها و پربیوتیک هایی از قبیل فیبرهای محلول موجود در اسفرزه در روند درمانی بیماری نقش داشته باشند. این ترکیبات حتی شاید به بهبود روده نیز کمک کنند.