به نام خداوند جان و خرد

 مقدمه

کوشینگ اختلالی است که  به علت قرار گرفتن در معرض طولانی مدت کورتیزول به وجود می آید.  این اختلال به واسطه مصرف بیش از حد داروهایی مانند پریستینون یا در اثرتومور غدد فوق کلیه به وجود می آید.

شایعترین علت سندرم کوشینگ مصرف بیش از حد گلوکوکورتیکوئیدها در درمان بیماری های مختلف می باشد. گلوکوکورتیکوئیدها در اختلالاتی مانند آرتریت روماتید، آسم، لوپوس یا برای پیشگری از رد پیوند استفاده می شوند.

دلایل مختلفی در ایجاد سندرم کوشینگ نقش دارند. ترشح بیش از حد کورتیزول از غده آدرنال یا به دلیل تولید مقادیر زیاد هورمون ACTH توسط هپوفیز قدامی رخ دهد که تولید کورتیزول را تنظیم می کند.

 تومور غده هیپوفیز

تومور غده هیپوفیز که در پایه مغز قرار دارد، مقدار اضافی ACTH ترشح می کند که غده آدرنال را تحریک کرده و ترشح  کورتیزول را افزایش می دهد. این اختلال در زنان شایع تر است و شایع ترین نوع سندرم کوشینگ داخلی به حساب می آید.

 بیماری غده فوق کلیوی

در برخی از افراد علت سندرم کوشینگ ترشح کورتیزول بیش از حد است که به تحریک ACTH وابسته نیست و با اختلالات غده فوق کلیه همراه است. شایع ترین نوع این اختلال تومور غشای سرطانی قشر آدرنال است. آدنوم های هیپوفیز مسئول 80 درصد کوشینگ آندوژن می باشند، درحالی که داروهای کورتیکو استروئیدی در ایجاد سندرم کوشینگ اگزوژن نقش دارند.

 علائم بیماری

کورتیزول در تنظیم فشار خون و در نرمال نگه داشتن عملکرد سیستم قلبی-عروقی نقش دارد. کورتیزول همچنین به پاسخ بدن در برابر استرس کمک می کند و در تنظیم متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین برای تولید انرژی نقش دارد.

علائم و نشانه های سندرم کوشینگ بسته به میزان کورتیزول اضافی متفاوت است. افزایش وزن و انباشت بافت چربی، به ویژه در اطراف و پشت کمر، Moon face، Hirsutism، کاهش میل جنسی، خستگی شدید، ضعف عضلانی، فشار خون بالا یا افزایش یافته، شکستگی استخوان، اختلال رشد و .... می باشد.

 اپیدمیولوژی

میزان مرگ و میر افراد مبتلا به کوشینگ نسبت به افراد عادی بیشتر است. شایع ترین علت مرگ و میر درسندرم کوشینگ اختلالات قلبی-عروقی می باشد. مرگ و میر ناشی از اختلالات قلبی-عروقی در این بیماران 4 برابر سایر افراد می باشد.

تشخیص

تشخیص سندرم کوشینگ  به خصوص سندرم کوشینگ درونی به دلیل مشابه بودن علائم کوشینگ با بیماری های دیگر دشوار است. به همین دلیل تشخیص سندرم کوشینگ می تواند یک روند طولانی و گسترده باشد.

تشخیص اولیه با استفاده از 24 ساعته کورتیزول آزاد ادرار، تست های دگزامتازون، کورتیزول بزاق یا کورتیزول پلاسمای شبانه، اسکن توموگرافی یا اسکن عکس برداری رزونانس مغناطیسی می تواند تصاویری از غده هیپوفیز و غده فوق کلیه خود را برای تشخیص ناهنجاری ها مانند تومورها فراهم کند.

 درمان

درمان اصلی سندرم کوشینگ بستگی به علت اصلی کورتیزول اضافی دارد. اگر بدلیل  مصرف گلوکورتیکوئیدها باشد، پزشک دوز استروئید تجویز شده را به کمترین دوز مناسب برای کنترل این اختلال کم می کند. اگر توموری در غده آدرنال یا هیپوفیز وجود داشته باشد، جراحی، استفاده از اشعه یا دارو برای حذف توموراستفاده می شود.

در صورتی که با جراحی نتوان تومور را حذف کرد، پرتودرمانی در کنار جراحی توصیه می شود. علاوه بر این، پرتودرمانی در افرادی که کاندید مناسب برای جراحی به حساب نمی آیند، روش مناسبی به حساب می آیند. در صورتی که جراحی و پرتودرمانی برای حذف تومور موثر واقع نشود از دارودرمانی باید استفاده کرد. کتوکونازول، متیراپون، میتوتان و آمینوگلوتامید از جمله داروهایی هستند که برای کاهش ترشح کورتیزول از غدد فوق کلیوی کمک کننده می باشند.

توصیه های رژیمی

تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی می تواند به  کاهش علائم کوشینگ کمک کند. رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی با حفظ تعادل هورمون ها و کاهش التهاب می تواند به جلوگیری از عوارض و کاهش علائم کمک کند.

اجتناب از مصرف غذاهای غنی از سدیم

یکی از عوارض مهم بیماری کوشینگ فشارخون بالا است. افزایش مصرف سدیم باعث افزایش فشارخون و ایجاد ادم و افزایش وزن فرد خواهد شد. این افراد باید از مصرف زیاد نمک خودداری کنند. مصرف میوه، سبزیجات تازه و غلات کامل به این افراد توصیه می شود. از غذاها با محتوی سدیم بالا مانند محصولات ترشی، چیپس، بیسکویت نمکی و گوشت های فرآوری شده باید اجتناب کنند.

 مصرف غذاهای حاوی مقادیربالای پروتئین

یکی از عملکردهای مهم کورتیزول تحریک تجزیه پروتئین است که برای ساخت و نگهداری عضلات ضروری است. قرار گرفتن در معرض کورتیزول اضافی می تواند باعث کاهش حجم عضلانی شود. خوردن غذاهای که مقدار زیادی پروتئین دارند می تواند از تحلیل عضلانی جلوگیری کند.

 مصرف کلسیم کافی

افراد مبتلا به سندرم کوشینگ باید مطمئن شوند که کلسیم و ویتامین  Dکافی از طریق رژیم غذایی دریافت می کنند. این مواد مغذی باعث تقویت استخوان ها می شو.د. رژیم غنی از کلسیم به پیشگیری از استئوپروز کمک می کند. کلسیم در غذاهای گوناگون مثل کلم بروکلی، پنیر، شیر و بیشتر غلات یافت می شود.

برخی از افراد مبتلا به این اختلال از دیابت هم رنج می برند. بنابراین در این افراد برای حفظ و کنترل قند خون باید توزیع کربوهیدارت انجام داد. فعالیت فیزیکی نقش مهمی در کنترل وزن و جلوگیری از تحلیل عضلانی دارد.