مداخلات تغذیه ای در این افراد حائز اهمیت است. به طور کلی توصیه های تغذیه ای و رژیمی در مبتلایان به کرون شامل موارد زیر است:
1- رژیم کم باقیمانده یا محدود از فیبر می تواند در بهبود این بیماری موثر باشد (میوه ها وسبزیجات ، مواد غذائی فیبردار هستند).
2- شیر، لبنیات و محرک هایی مانند قهوه و الکل حذف شوند.
3- رژیم پر پروتئین و پرکالری زیر نظر متخصص تغذیه توصیه می شود.
4- در صورت وجود اسهال چرب، میزان چربی رِژِیم غذائی باید کاهش یابد. برای جبران چربی می توان از روغن MCT که بهتر از روغن های معمولی جذب می شود استفاده کرد. (از آنجایی که این روغن به صورت مصنوعی تولید می شود در داروخانه ها قابل تهیه می باشد)
5- مصرف اسیدهای چرب امگا3 ( نظیر روغن ماهی) نیز به دلیل خواص ضد التهابی آن می تواند در کاهش علایم بیماری مؤثر باشد.
6- در صورت وجود اسهال واستفراغ، آب و املاح از دست رفته باید از طریق مایعات و محلولهای قندی نمکی جبران شود.
7- دوره های متناوب استراحت در طول روز به خصوص در زمان اسهال، به منظور کاهش حرکات روده، توصیه می شود.
8- مصرف مکمل های ویتامین و املاح به خصوص ویتامین های ب6، ب12، ث، دی، ای و آهن، مس، روی، منیزیم، پتاسیم و کلسیم توصیه می شود. (ویتامین های آ و کا به صورت یک روز در میان توصیه می شوند).
9- بیمار بهتر است وعده های غذایی را در دفعات بیشتر و حجم کمتر مصرف کند.
10- در صورت عدم تحمل قند شیر(لاکتوز) و پروتئین گندم(گلوتن) مواد غذایی مربوطه می بایستی از رژیم غذایی حذف گردد.
11- افزایش دریافت ویتامین دی و کلسیم به دلیل نقش آن ها در ساختمان استخوان و نیز عدم تحمل شیر به این بیماران توصیه می شود.
12- به بیماران توصیه می شود از مصرف ادویه جات پرهیز کنند.
13- دریافت منابع پتاسیم مانند سیب زمینی،موز و.. در دوره اسهال توصیه می شود.
14- به بیمار توصیه می شود غذاها را خوب بجود و از قورت دادن غذا خودداری کند.
به نام خداوند جان و خرد
مقدمه
یک وضعیت واختلال خود ایمنی با زمینه ژنتیکی (ارثی) است که بر اثر عوامل مختلف مثل عمل جراحی، بارداری عفونت و استرس و... فعال می شود. در این بیماری پرز های روده باریک آسیب دیده و در جذب مواد اختلال ایجاد می شود. ورود گلوتن به سلول های پرز روده موجب پاسخ التهابی، تحلیل پرز های روده و کاهش فعالیت های آنزیمی روده می شود. چون پرز ها بخش اعظم جذب مواد غذایی را بر عهده دارند، تخریب پرزها موجب سوجذب می شود. این بیماری با نام های دیگر اسپروی سلیاک، اسپروی غیر حاره ای و آنتروپاتی حساس به گلوتن هم شناخته می شود(1،2).
اپیدمیولوژی
مزایای غربالگری برای بیماران بدون علامت سلیاک هنوز مشخص نشده است؛ اما غربالگری می تواند منجر به تشخیص و درمان بیماری های ناشناخته نارسایی تغذیه و حل و فصل علائم خفیف و کاهش احتمال ابتلا به بدخیمی شود(5-3). اعضای خانواده های بیماران سلیاکی در معرض خطر ابتلا به بیماری سلیاک هستند، این خطر بشتر از میان دو قلو های مونوزیگوت هستند(9-6).
خطرات برای بیماران سلیاکی
علی رغم حساسیت های بالینی، بیماران ممکن است دارای کمبود های مختلف موادمغذی باشند که در نهایت باعث عواقبی مانند از دست دادن استخوان به علت کمبود ویتامین D داشته باشد که با رژیم فاقد گلوتن می توان آن را تغییر داد(10). گزارشات مختلف نشان داده که مرگ و میر و خطر ابتلا به سرطان های مختلف در بیماران سلیاکی نسبت به جمعیت عمومی بالاتر است(11).
در برخی مطالعات نشان داده شد که احتمال اینکه بیماران مبتلا به سلیاک به سایر اختلالات مثل دیابت نوع 1، تیروئیدیت،کم خونی به علت کاهش جذب اسید فولیک، اختلالات پوستی مزمن، صرع، آتاکسی، مشکلات روماتیسمی، ضعف و سر درد میگرنی و... داشته باشند بالاست(12،13).
کمبود مواد غذایی: بیماران سلیاکی باید برای کمبود ویتامین ها، مس، روی، اسید فولیک، آهن، منیزیم و سلنیوم آزمایش شوند. رژیم بدون گلوتن ممکن است باعث یبوست گردد.
osteopros در بیماری سلیاک شایع است و بیشتر مربوط به هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه است که احتمالا به دلیل کمبود ویتامینD است(10،15،16).
تظاهرات دستگاه گوارش بیماران ممکن است با نشانه های کلاسیک از جمله اسهال با حجم زیاد، ضعف بویایی و... همراه باشد. این علائم همراه با عواقب جذب مضر مانند نارسایی در رشد کودکان، کاهش وزن، کم خونی شدید، اختلالات عصبی از کمبود ویتامین(B) و استئوپنی از کمبود کلسیم و ویتامینD است(17). نوروپاتی محیطی که با سوزش و سوزن سوزن شدن دست و پاها شناخته شده تا 50 درصد در فرد سلیاکی تشخیص داده شده است(18).
بیماری کبد: در مطالعات مختلف نشان داده شده است که سلیاک با بیماری پیشرفته کبدی همراه است و ممکن است با افزایش غیر طبیعی در سطح آمینو ترانسفراز سرم همراه باشد و در صورت پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن ترانس آمیناز های سرم نرمال بودند، همچنین گاهی سلیاک در افرادی که پیوند کبد داشته اند مشاهده شده است(21-19) و رژیم غذایی بدون گلوتن اختلال عملکرد کبدی را بهبود می بخشد(22).
طبقه بندی
اطلاعات سرولوژیک باعث شناسایی دسته های مختلفی می شود.
1) بیماری کلاسیک: شامل 3 ویژگی است الف) آتروفی ب) علائم نارسایی احتقانی ج) کاهش وزن یا مواردی مثل کمبود ویتامین و ضعف بدنی و...(23)
2) بیماری آتیپیک: این افراد در معرض نقص دستگاه گوارش، کم خونی، نقص مینای دندان، پوکی استخوان، آرتروز، افزایش ترانس آمیناز و علائم عصبی و... می باشند.
3) بیماری خاموش: بیمار اغلب به طور تصادفی براساس غربالگری برای آنتی بادی های علیه گلیادین یا ترانس گلوتامیناز بافت شناخته می شوند، اگرچه این بیماران اغلب مشکلات مجاری روده را نشان می دهد، ولی اغلب علائم جزئی مثل خستگی پس از معرفی یک رژیم بدون گلوتن به دست می آید.
4) بیماری سلیاک ضعیف: برخی بیماران دارای مخاط نرمال و علائم جزئی یا بدون علائم در زمان های مختلف هستند. که به دون وع تقسیم می شوند:
1) بیماری در زمان کودکی بوده و همچنان تا زمان بزرگسالی باقی می ماند. 2)در هنگام مصرف یک رژیم غذایی نرمال، مخاط نرمال در مراحل اولیه تشخیص داد شده اما بعدا سلیاک ایجاد شد (24).
غربالگری سلیاک
1)آزمایش خون برای شناسایی پادتن ها 2) بیوپسی روده کوچک 3) آزمایش خون برای تشخیص کم خونی، سطوح کلسیم، آهن و...
بیماران سلیاکی در هنگام درمان باید در فواصل منظم برای علائم باقی مانده یا جدید با آزمایشات سرولوژیکی و پیگیری پزشکی نظارت شوند.
ارزش آزمایشها در نظارت بر رژیم بدون گلوتن به طور خاص در 3 مورد محدود است.
1)اگر قبل از درمان سطح آنتی بادی بالا نرود آزمایش بی فایده است.
2)تغییرات بین آزمون در نتایج آزمون ممکن است قابل توجه باشد و تفسیر مشکل است.
3)سطح آنتی بادی به تغییرات لحظه ای گلوتن حساس نیست.
نمونه گیری از روده کوچک باید در بیمارانی با بهبود بالینی انجام شود و نظر جمعی این است که بیوپسی باید 4 تا 6 ماه پس از شروع رژیم غذایی بدون گلوتن برای تشخیص و پاسخ رضایت مندی به رژیم غذایی انجام شود. آندوسکوپی فوقانی هم در بیمارانی که همچنان عود علائم دارند انجام می شود(25).
خطری نادر در چالش مجدد گلوتن توسعه اسهال است که باعث کم شدن آب بدن، اسیدوز و سایر اختلالات متابولیکی می شود (شوک گلیادین)(26). چنین بیمارانی باید با گلیکوکورتیکوئید درمان شوند. طبق برخی از فرضیات چالش گلوتن کودکان احتمال ابتلا به اختلالات خود ایمنی مثل دیابت نوع1 را بالا می برد (12).
افراد غیر پاسخ دهنده: افرادی که علائم پایدار یا اختلالات سرولوژیک یا هیستولوژیک را بعد از 2 سال رژیم غذایی بدون گلوتن دارند.95 درصد بیماران به رژیم فاقدگلوتن پاسخ می دهن(27).
بیمارانی که به رژیم بدون گلوتن پاسخ نمی دهند به 5 دسته اصلی تقسیم می شوند:
1) بیماران بارعایت ضعیف یا مصرف غلظت بالای گلوتن باید یک تاریخچه دقیق غذایی و مشاوره با متخصص تغذیه انجام شود (30-28).
2) بیمارانی که ویژگی بافت شناسی و بالینی مشابه سلیاک دارند، اما به واسطه بیماری دیگر ایجاد می شود.
3) بیماران مبتلا به اختلالات همزمان
4) بیماران مبتلا به عفونت مقاوم
5) بیماران مبتلا به ژیونیت زخمی یا لنفوم روده
کنترل و درمان
بر اساس یک قانون کلی برای کنترل این بیماری چند راه مهم وجود دارد:
الف) مشاوره تغذیه ای: اساس درمان سلیاک حذف گلوتن از رژیم غذایی است.
ب) آموزش درباره بیماری
ج) تشخیص و درمان کمبود های تغذیه ای
د) برای مدت زیاد تحت نظر تیمی از زمینه های مختلف باشد (1،2).
پیروی از رژیم غذایی فاقد گلوتن نیاز به تغییر سبک زندگی دارد. قاعده کلی برای افراد بیمار:
غذاهای شامل گندم و چاودار باید حذف شود
دانه سویا، آرد نشاسته، برنج، ذرت، گندم سیاه و سیب زمینی، گوشت، ماهی و ارزن ایمن هستند.
نوشیدنی های الکلی تقطیر شده مثل شراب فاقد گلوتن اند. ولی آبجو باید منع شود، چون اغلب از جوی دارای گلوتن تولید می شود، ولی در سراسر جهان آبجوی بدون گلوتن فروخته می شود.
محصولات لبنی ممکن است در ابتدا تحمل نشوند. در بسیاری از بیماران سلیاکی عدم تحمل لاکتوز ثانویه وجود دارد. پس بیمارانی که با خوردن لاکتوز حالشان بدتر می شود باید مصرف لبنیات را قطع کنند.
بررسی ها نشان داده مقادیر مخفی گلوتن سبب آسیب هیستولوژیک نمی شود(31). برای مثال دارو ها و موادی که برچسب بدون گلوتن بودن دارند، ولی اندکی گلوتن دارند. سرعت پاسخ به رژیم غذایی بدون گلوتن متغیر است(32).
مصرف جوی دوسر باید محدود شود و به 60-50 گرم در روز محدود شوند و بیماران با تست های کلینیکی و سرولوژی کنترل شوند.
گرچه گلوتن در جو یافت می شود، مسمومیت جو دربیماران سلیاکی قابل تردید می باشد. گلوتن حاوی اونین (ماده سمی) است که واکنش آلرژیک ایجاد می کند. دریک مطالعه 52 بیمار مبتلا به سلیاک در حال بهبودی و40 بیمار تازه مبتلا شده به طور تصادفی به یک رژیم غذایی بدون گلوتن بدون مصرف روزانه جو ویک رژیم بدون گلوتن با مصرف 70-50 گرم جو اختصاص داده شد(33). در پایان سال اختلاف معنی داری در وضع تغذیه، علائم آزمایشگاهی وبافتی مشاهده نشد(34).
دلایلی که جو دوسر بهتر تحمل میشود.
جو دو سر در مقایسه با سایر غلات حاوی گلوتن کمتری است. مصرف روزانه جو دو سر کمتر از 60-40 گرم در روز توسط بیماران در حال بهبودی مبتلا به سلیاک به خوبی تحمل میشود(35،36).
منابع در ادامه ی مطلب
ادامه مطلب...
توصیه های غذایی برای درمان و تسکین آرترید روماتوئید:
به نام خداوند جان و خرد
زنجبیل گیاهی با طبیعت گرم و خشک است. کاربرد دارویی زنجبیل به چین و هند باستان برمی گردد. در صنعت مواد غذایی، روغن زنجبیل به عنوان چاشنی به کار می رود. در چین ریشه و ساقه ی آن به عنوان آفت کشی برای دفع هاگ های قارچی و شته استفاده می شود .
مهمترین خواص زنجبیل
اگر از درد های مفصلی رنج می برید از زنجبیل غافل نشوید
به نام خداوند جان و خرد
مواد غذایی که مصرف آن ها موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان می شود:
غذاهای کنسرو شده
بر اساس تحقیقات و آزمایشات انجام شده بیش از 70 درصد مواد غذایی کنسرو شده، با بروز سرطان و تخریب بافت های عصبی ارتباط مستقیم دارند. بنابراین توصیه می کنیم با صرف کمی هزینه بیشتر به جای استفاده از غذای کنسرو شده، از مواد غذایی تازه استفاده کنید.
ماهی پرورشی
ماهی های پرورشی انواع آنتی بیوتیک ها، فلزات سمی، آفت کش ها و انواع آلاینده ها را به عنوان مکمل یا به دلایل دیگر دریافت می کنند و با توجه به محیط پرورش ماهی ها و فقدان فعالیت فیزیکی قابل توجه، نه تنها دفع این مواد از بدن ماهی ها امکانپذیر نیست؛ بلکه حجم زیادی از بدن آن ها را نیز چربی تشکیل می دهد . با مصرف ماهی پرورشی تمام این ترکیبات شیمیایی به همراه مقدار زیادی چربی به بدن وارد می شود و می تواند عامل موثری برای ابتلا به سرطان باشد.
روغن های هیدروژنه
روغن های ترانس، از جمله روغن های هیدروژنه فاقد ارزش غذایی هستند. روغن های ترانس و چربی های اشباع شده (از جمله روغن های حیوانی) موجب افزایش LDL یا کلسترول بد می شوند. در حالی که روغن های ترانس میزان HDL یا کلسترول خوب را نیز در جریان خون کاهش می دهد. بدین ترتیب موجب افزایش احتمال بیماری های قلبی و سکته می شوند. این روغن ها دیواره رگ ها را مسدود می کنند و مانع جذب مواد غذایی و خروج مواد زاید، میکروب های مضر و پاتوژن های نامطلوب از خون می شوند. بدین ترتیب احتمال تشکیل تومورها و ابتلا به سرطان را افزایش می دهند.
ذرت بوداده در مایکروفر
با وجود این که بسته های ذرت مخصوص مایکروفر حاوی مواد اولیه سالم از جمله ذرت، روغن زیتون و نمک هستند و به نظر می رسد ذرت بوداده با مایکروفر از سایر انواع آن سالم تر است، بسته بندی این ذرت ها حاوی یک ماده شیمیایی موسوم به پرفلوئورواکتانوییک اسید است که با ناباروری زنان ارتباط دارد و به دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه، کبد، پانکراس و مثانه شناخته شده است.
نوشیدنی های الکلی
مصرف نوشیدنی های الکلی علاوه بر این که عامل اصلی ابتلا به سرطان مری، سر، گردن، کبد و روده بزرگ است، موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان سینه نیز می شود. هنگام شکستن ترکیبات الکل در بدن ، ماده ای موسوم به استالدهید تولید می شود که به بافت دی ان ای و پروتئین ها آسیب می زند.
به نام خداوند جان و خرد
توصیه های غذایی برای بهبود کبد چرب: